ภาควิชาประวัติศาสตร์ศิลปะ
ใน 60 ปี
คณะโบราณคดี

ภาควิชาประวัติศาสตร์ศิลปะ ใน 60 ปี คณะโบราณคดี

 

ภาควิชาประวัติศาสตร์ศิลปะ เกิดขึ้นจากการปรับปรุงโครงสร้างหลักสูตรของคณะโบราณคดีเมื่อ พ.ศ. 2517 ที่ได้เปิดสาขาวิชาที่หลากหลายขึ้น ภาควิชาประวัติศาสตร์ศิลปะจึงเป็นการขยายขอบเขตการศึกษาทางด้านโบราณคดีสมัยประวัติศาสตร์ออกมาในแง่การวิเคราะห์ตีความโบราณวัตถุสถานและกินระยะเวลามาจนถึงการศึกษางานช่างและศิลปกรรมในปัจจุบันด้วย

ผู้เป็นหลักในการเรียนการสอนของภาควิชาประวัติศาสตร์ศิลปะตั้งแต่ยุคเริ่มต้น ได้แก่ “ท่านอาจารย์” ศาสตราจารย์ หม่อมเจ้าสุภัทรดิศ ดิศกุล ซึ่งทรงนำทฤษฎีทางประวัติศาสตร์ศิลปะจากต่างประเทศได้แก่ อังกฤษและฝรั่งเศส มาเป็นพื้นฐานการเรียนการสอนของภาควิชาฯ ได้แก่การเรียนประวัติศาสตร์ศิลปะประเทศใกล้เคียง เป็นพื้นฐานก่อนที่จะเรียนศิลปะในประเทศไทยสมัยต่างๆ และตามมาด้วยศิลปะในซีกโลกอื่นๆ

สองทศวรรษแรกของภาควิชาประวัติศาสตร์ศิลปะนั้น เป็นยุคสมัยเริ่มต้นในการปูพื้นฐานการค้นคว้าประวัติศาสตร์ศิลปะอย่างแท้จริง ด้วยมีคณาจารย์ที่สอนและทำงานวิจัยในวิชาประวัติศาสตร์ศิลปะตะวันออก ศิลปะตะวันออกไกล และศิลปะตะวันตก รวมไปถึงวิชาที่สำคัญได้แก่ ประติมานวิทยา

คณาจารย์ที่สำคัญในยุคแรกๆ ของภาควิชานอกจาก ศาสตราจารย์ หม่อมเจ้าสุภัทรดิศ ดิศกุล ได้แก่ ศาสตราจารย์เกียรติคุณ ดร.สันติ เล็กสุขุม, ผู้ช่วยศาสตราจารย์พิบูล ศุภกิจวิเลขการ, อาจารย์สมิทธิ ศิริภัทร, รองศาสตราจารย์มาลินี คัมภีรญาณนนท์, ผู้ช่วยศาสตราจารย์สุทธิลักษณ์ ไชยสุต, รองศาสตราจารย์วีรวรรณ มณี, อาจารย์ ดร.จิตติมา อมรพิเชษฐ์กูล

ปี พ.ศ. 2529 ภาควิชาฯ ได้เริ่มเปิดหลักสูตรในระดับปริญญาโท สาขาวิชาประวัติศาสตร์ศิลปะ นับเป็นก้าวสำคัญที่ยกระดับการศึกษาค้นคว้าวิจัยจนเป็นที่ยอมรับในวงวิชาการมากขึ้น

และช่วงทศวรรษ 2530 นี้เองที่อาจารย์ในภาควิชาได้ผลิตผลงานวิจัยออกมาเป็นจำนวนมาก เป็นการปูพื้นฐานทฤษฎีทางประวัติศาสตร์ศิลปะที่ผลิบานจากการค้นคว้าของนักปราชญ์รุ่นก่อนหน้า

ตั้งแต่ราวปี พ.ศ. 2540 เป็นต้นมา แม้ว่าศาสตราจารย์ หม่อมเจ้าสุภัทรดิศ ดิศกุล จะทรงประชวรลง แต่ก็ได้เริ่มมีอาจารย์รุ่นใหม่ๆ เข้ามาสานต่อและขยายองค์ความรู้การค้นคว้าออกไป ซึ่งหลังจากการสร้างฐานการวิจัยทางประวัติศาสตร์ศิลปะอย่างเป็นระบบแล้ว ก็จะยังมีการประยุกต์ใช้ข้อมูลทางประวัติศาสตร์ศิลปะให้เป็นประโยชน์ด้านอื่นๆ ด้วย เช่น การท่องเที่ยว การอนุรักษ์งานศิลปกรรมโบราณ หรือการสร้างรูปแบบสันนิษฐานของโบราณสถานเพื่อความเข้าใจ

นอกจากนี้ รายวิชาที่เปิดสอนยังมีความหลากหลายมากขึ้น เป็นต้นว่า วิชาศิลปะอิสลาม ศิลปะเอเชียกลาง รวมไปถึงการเรียนรู้วิธีปฏิบัติงานภาคสนามเพื่อเก็บข้อมูลศิลปกรรมอย่างเป็นระบบชัดเจน อีกทั้งในระยะนี้ได้มีการกลับมาทบทวนวิธีคิดและค้นคว้า กำหนดอายุทางประวัติศาสตร์ศิลปะโดยนักวิชาการหลายท่าน

ถึงปี พ.ศ. 2548 ได้เปิดหลักสูตรปรัชญาดุษฎีบัณฑิต สาขาประวัติศาสตร์ศิลปะไทย เพื่อพัฒนาการผลิตบุคคลากรสู่การค้นคว้าระดับปริญญาเอกด้านประวัติศาสตร์ศิลปะ

ปัจจุบัน ภาควิชาประวัติศาสตร์ศิลปะก็ยังคงมุ่งเน้นการค้นคว้าวิจัยอย่างต่อเนื่อง โดยนอกจากจุดประสงค์ที่จะผลิตบัณฑิตที่มีคุณภาพในด้านความรู้ทางประวัติศาสตร์ศิลปะแล้ว ยังสร้างผลงานทางวิชาการเพื่อพัฒนาความรู้ความเข้าใจในด้านนี้ออกมาอย่างไม่ขาดสาย